Diagnoza dysleksja. Co to takiego?

Najczęściej diagnoza jakiegoś zaburzenia u dziecka wprowadza popłoch w życiu całej rodziny. Inaczej, jeszcze do niedawna, wyglądało to z diagnozą dysleksji, która traktowana była przez rodziców, jako sposób na ułatwienie dziecku przejścia przez szkolne egzaminy. Wtedy też dysleksję często mylnie orzekano kierując się niewłaściwymi normami, nie biorąc pod uwagę takich czynników jak, zaniedbanie środowiskowe czy zaburzenia neurologiczne.

Dzisiaj dzięki badaniom prof. Bogdanowicz mamy dostosowane do polskich warunków skale diagnozy dysleksji, a nawet jesteśmy w stanie określić ryzyko dysleksji u dzieci 6/7 letnich, i błędne diagnozy praktycznie już się nie zdarzają.

Dysleksja definiowana jest, jako syndrom specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu. Często manifestuje się różnorodnymi trudnościami w komunikacji językowej. By odpowiednio zdiagnozować dysleksję w pierwszej kolejności wykluczamy zaniedbania środowiskowe, niedosłuchu, schorzenia neurologiczne oraz niższą niż przeciętna inteligencję. Brak ćwiczeń językowych lub niewystarczająca ilość ćwiczeń może powodować symptomy przypominające zaburzenia dyslektyczne. Jak podaje literatura światowa, tylko od 10 do 15% dzieci może cierpieć z powodu dysleksji, czyli można przyjąć że jest to około 2 – 3 dzieci w klasie.

Do głównych symptomów dysleksji w wieku dziecięcym należą nasilone trudności w nauce czytania i pisania. Według typologii D. Bakkera trudności w czytaniu mogą objawiać się wolnym tempem czytania (tzw. dukaniem), głoskowaniem, sylabizowaniem. Zdarza się też popełnianie w czytaniu błędów związanych z bardzo szybkim tempem (tzw. czytanie po łebkach) takich jak: opuszczanie liter, dodawanie, zniekształcanie wyrazów i tekstu, domyślaniem się treści na podstawie kontekstu. W obu przypadkach rozumienie czytanego tekstu jest niewłaściwe lub słabe. Jednak na początkowym etapie nauki czytania każde dziecko może mieć podobne problemy, dlatego by zdiagnozować dysleksję niezbędne są specjalistyczne badania.

Problemy związane z opanowaniem poprawnej pisowni mogą być wynikiem zaburzeń funkcji wzrokowo-przestrzennych lub słuchowo-językowych. Specyficzne trudności będące wynikiem zaburzeń funkcji wzrokowo-przestrzennych przejawiają się trudnościami w zapamiętaniu kształtu rzadziej występujących liter o skomplikowanej strukturze (np. F, H, Ł, G), myleniem liter podobnych pod względem kształtu: np. l – t – ł, m-n, a także myleniem liter identycznych, lecz inaczej położonych w przestrzeni (p-b – d–g) oraz popełnianie błędów podczas przepisywania tekstów.

Gdy mamy do czynienia z zaburzeniami funkcji słuchowo-językowych najczęściej pojawiają się błędy wynikające z mylenia liter odpowiadającym głoskom podobnym fonetycznie, czyli „z” mylone jest z „s”, „w” z „f”, „d” z „t” lub „k” z „g”. Trudności te nasilają się zwykle podczas pisania ze słuchu. Mylone są głoski „i” z „j”, głoski nosowe „ą – om”, „ę – en”. Występują trudności z zapisywaniem zmiękczeń. Zdarza się opuszczanie, dodawanie, przestawianie i podwajanie liter lub sylab. Charakterystyczne jest też pisanie wyrazów bezsensownych.

Dysleksja rozwojowa to problem całego życia, ale odpowiednia terapia i właściwie dobrane ćwiczenia mogą zmniejszyć objawy i ułatwić życie dyslektykowi. Dzieci z dysleksją w szkole mają prawo do korzystania z dodatkowych zajęć rewalidacyjnych, podczas lekcji języków mogą korzystać ze słowników, mają prawo do skorzystania z wydłużonego czasu podczas sprawdzianów i egzaminów, a popełniane przez nich błędy ortograficzne traktowane są w bardziej liberalny sposób. Wszystko to jest istotne z uwagi na kształtowanie poczucia własnej wartości dziecka. Błędy popełniane przez dyslektyków nie są wynikiem ich lenistwa czy złej woli wobec nauczycieli, ale realnym problemem, nad którym należy pracować jednak nie da się go całkowicie pozbyć. Symptomy dysleksji zmieniają się na różnych etapach życia zależnie od metod edukacji, udziału w terapii pedagogicznej, wieku, w jakim podjęte zostały zajęcia korekcyjno – kompensacyjne oraz indywidualnych możliwości dziecka lub głębokości zaburzenia. Niestety istnieje stała gotowość do wznowienia się objawów dysleksji w sytuacjach stresowych, braku treningu lub kontaktu z językiem.

Źródła:

Bogdanowicz M.: (2003, 2005) „Ryzyko dysleksji. Problem i diagnozowanie.” Gdańsk: Wyd. Harmonia.

Bogdanowicz M.:  (1994) „O dysleksji czyli specyficznych trudnościach w czytaniu i pisaniu – odpowiedzi na pytania rodziców i nauczycieli.” Lublin: Wydawnictwo Popularnonaukowe „LINEA”