Warunki uzyskiwania awansu zawodowego psychologa

Poprzedni wpis poświęciłam ogólnym zagadnieniom związanym z awansem zawodowym i przepisami, które obowiązują również nas jako nauczycieli – psychologów. Tym razem, zajmę się planem rozwoju zawodowego na poszczególne stopnie awansu, czyli tym o co najczęściej pytacie.

Jak wszystko co dotyczy funkcjonowania szkoły i zakresu obowiązków pracujących w niej nauczycieli i specjalistów, również tworzenie planu rozwoju zawodowego ma swoje przepisy. W tym przypadku jest to Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli. Klikając na powyższy link zaopatrzycie się w oryginalną treść rozporządzenia, z którą powinniście się zapoznać, nawet jeśli w pełnym skupieniu i ze zrozumieniem przeczytacie poniższy tekst.

W rozporządzeniu znajdziecie w pierwszej kolejności informacje dotyczące ważnych terminów związanych z przygotowywaniem wymaganych do rozpoczęcia stażu dokumentów. Przeczytacie o nich w  § 3.

§ 3. 1. Nauczyciel stażysta przedkłada dyrektorowi szkoły plan rozwoju zawodowego w terminie 20 dni od dnia rozpoczęcia zajęć w szkole.
2. Nauczyciel kontraktowy i nauczyciel mianowany dołączają plan rozwoju zawodowego do wniosku o rozpoczęcie stażu.
3. Dyrektor szkoły, w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia zajęć w szkole, zatwierdza plan rozwoju zawodowego albo zwraca go nauczycielowi do poprawienia wraz z pisemnym zaleceniem wprowadzenia niezbędnych zmian.
4. Nauczyciel jest obowiązany poprawić plan rozwoju zawodowego zgodnie z zaleceniami dyrektora szkoły i ponownie przedłożyć go dyrektorowi szkoły w wyznaczonym przez niego terminie, nie krótszym niż 3 dni robocze. Dyrektor szkoły zatwierdza poprawiony plan rozwoju zawodowego, uwzględniający jego zalecenia, w terminie 7 dni od dnia jego przedłożenia.
5. W przypadku nauczycieli, o których mowa w art. 9f ust. 2 i 4 Karty Nauczyciela, przepisy ust. 2–4 stosuje się odpowiednio.

W dalszej części dokumentu dowiecie się jakie warunki stażu zobowiązany jest zapewnić dyrektor szkoły (§ 4) i  co należy do obowiązków opiekuna stażu (opisane jest w § 5). Dalej natomiast rozpoczynając od § 6 do § 8 włącznie wyszczególnione są wymagania które musi spełnić stażysta ubiegający się o kolejne stopnie awansu zawodowego.

Każdy z paragrafów dzieli się na dwa ustępy. W ust. 1 znajdują się informacje o tym co powinien robić nauczyciel stażysta w okresie odbywania stażu, a ust. 2 określa zakres wiedzy i umiejętności które stażysta musi nabyć, aby uzyskać awans.

W przypadku awansu na nauczyciela kontraktowego plan rozwoju zawodowego tworzy się w oparciu o 4 punkty z ust. 1, jednak musimy tak zaplanować swoją pracę, aby zrealizować wymagania niezbędne do uzyskania kolejnego stopnia awansu zawodowego zawarte w ust. 2.

§ 6. 1. Nauczyciel stażysta ubiegający się o awans na stopień nauczyciela kontraktowego w okresie odbywania stażu powinien:
1) poznać organizację, zadania i zasady funkcjonowania szkoły;
2) uczestniczyć jako obserwator w zajęciach prowadzonych przez opiekuna stażu lub innego nauczyciela, w wymiarze co najmniej jednej godziny w miesiącu, oraz omawiać z prowadzącym obserwowane zajęcia;
3) prowadzić zajęcia w obecności opiekuna stażu w wymiarze co najmniej jednej godziny w miesiącu oraz dyrektora szkoły w wymiarze co najmniej jednej godziny w okresie stażu oraz omawiać je z osobą, w której obecności zajęcia zostały przeprowadzone;
4) uczestniczyć w doskonaleniu zawodowym, zwłaszcza w zakresie doskonalenia metod i form pracy.
Dziennik Ustaw – 3 – Poz. 1574
2. Wymagania niezbędne do uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego obejmują:
1) znajomość przepisów prawa dotyczących organizacji, zadań i zasad funkcjonowania szkoły, w której nauczyciel odbywał staż;
2) umiejętność prowadzenia zajęć w sposób zapewniający właściwą realizację statutowych zadań szkoły, w szczególności realizację podstawy programowej;
3) umiejętność rozpoznawania potrzeb uczniów oraz indywidualizowania nauczania;
4) umiejętność stosowania w pracy wiedzy z zakresu psychologii, pedagogiki i dydaktyki;
5) umiejętność wykorzystania w pracy wiedzy i umiejętności zdobytych w trakcie doskonalenia zawodowego;
6) umiejętność korzystania w pracy, zwłaszcza w trakcie prowadzonych zajęć, z narzędzi multimedialnych i informatycznych;
7) umiejętność omawiania prowadzonych i obserwowanych zajęć;
8) znajomość środowiska uczniów i ich problemów oraz umiejętność współpracy ze środowiskiem lokalnym.

Gdy już przepracujemy wymaganą ilość lat żeby starać się o awans na nauczyciela mianowanego, znowu musimy napisać plan rozwoju zawodowego, teraz już dotyczy nas § 7 rozporządzenia MEN. Tak jak poprzednio na podstawie 4 punktów z ust. 1 planujemy swoją pracę na następne 2 lata i 9 miesięcy, tak by zrealizować wymogi określone w ust. 2.

§ 7. 1. Nauczyciel kontraktowy ubiegający się o awans na stopień nauczyciela mianowanego w okresie odbywania stażu powinien:
1) uczestniczyć w pracach związanych z realizacją zadań dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych i innych statutowych zadań szkoły oraz wynikających z potrzeb szkoły i środowiska lokalnego;
2) doskonalić kompetencje w związku z wykonywanymi obowiązkami, zwłaszcza w zakresie kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym uczniów szczególnie uzdolnionych;
3) prowadzić zajęcia w obecności opiekuna stażu w wymiarze co najmniej 4 godzin w roku szkolnym oraz dyrektora szkoły w wymiarze co najmniej jednej godziny w okresie stażu oraz omawiać je z osobą, w której obecności zajęcia zostały przeprowadzone;
4) przeprowadzić co najmniej 2 godziny zajęć otwartych dla nauczycieli szkoły, w której odbywa staż, oraz dokonać ich ewaluacji, w obecności, w miarę możliwości, nauczyciela-doradcy metodycznego w zakresie tych zajęć.
2. Wymagania niezbędne do uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego obejmują:
1) uzyskanie pozytywnych efektów w pracy dydaktycznej, wychowawczej lub opiekuńczej na skutek wdrożenia działań mających na celu doskonalenie pracy własnej i podniesienie jakości pracy szkoły, a w przypadku nauczycieli, o których mowa w art. 9e ust. 3 Karty Nauczyciela – uzyskanie pozytywnych efektów w zakresie realizacji zadań odpowiednio na rzecz oświaty, pomocy społecznej lub postępowania w sprawach nieletnich, w związku z zajmowanym stanowiskiem lub pełnioną funkcją;
2) umiejętność rozpoznawania potrzeb rozwojowych uczniów i uwzględniania ich w pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej;
3) umiejętność wykorzystania w pracy metod aktywizujących ucznia;
4) umiejętność dokonywania ewaluacji własnej pracy i wykorzystywania jej wyników do doskonalenia warsztatu pracy;
5) umiejętność dzielenia się wiedzą i doświadczeniem z innymi nauczycielami w ramach wewnątrzszkolnego doskonalenia zawodowego;
6) umiejętność uwzględniania w pracy problematyki środowiska lokalnego oraz współczesnych problemów społecznych i cywilizacyjnych;
7) umiejętność posługiwania się przepisami prawa dotyczącymi odpowiednio oświaty, pomocy społecznej lub postępowania w sprawach nieletnich, w zakresie funkcjonowania szkoły, w której nauczyciel odbywał staż;
8) umiejętność korzystania w pracy, zwłaszcza w trakcie prowadzonych zajęć, z narzędzi multimedialnych i informatycznych.

Po tym jak już udowodnimy przed organem prowadzącym szkołę, że spełniamy wymagania niezbędne do uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego i przepracujemy minimum 4 lata, możemy starać się o tytuł nauczyciela dyplomowanego. Staż na nauczyciela dyplomowanego trwa zgodnie z obecnymi przepisami tak jak w przypadku mianowania 2 lata i 9 miesięcy.

§ 8. 1. Nauczyciel mianowany ubiegający się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego w okresie odbywania stażu powinien:
1) podejmować działania mające na celu doskonalenie warsztatu pracy, w tym umiejętności stosowania technologii informacyjnej i komunikacyjnej;
2) realizować zadania służące podniesieniu jakości pracy szkoły;
3) pogłębiać wiedzę i umiejętności służące własnemu rozwojowi oraz podniesieniu jakości pracy szkoły, samodzielnie lub przez udział w różnych formach doskonalenia zawodowego;
4) przeprowadzić co najmniej 3 godziny zajęć otwartych dla nauczycieli oraz dokonać ich ewaluacji, w obecności, w miarę możliwości, nauczyciela-doradcy metodycznego w zakresie tych zajęć lub nauczyciela-konsultanta lub przedstawiciela organu sprawującego nadzór pedagogiczny.
2. Przepis ust. 1 pkt 4 nie dotyczy nauczyciela zwolnionego z obowiązku realizacji zajęć, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 1 Karty Nauczyciela, oraz nauczyciela, o którym mowa w art. 1 ust. 2 pkt 1 Karty Nauczyciela.
3. Wymagania niezbędne do uzyskania stopnia nauczyciela dyplomowanego obejmują:
1) umiejętność wykorzystania w pracy metod aktywizujących ucznia oraz narzędzi multimedialnych i informatycznych,
sprzyjających procesowi uczenia się;
2) umiejętność dzielenia się wiedzą i doświadczeniem z innymi nauczycielami, w tym przez prowadzenie zajęć otwartych,
w szczególności dla nauczycieli stażystów i nauczycieli kontraktowych, prowadzenie zajęć w ramach wewnątrzszkolnego
doskonalenia zawodowego lub innych zajęć dla nauczycieli;
3) poszerzenie zakresu działań szkoły, w szczególności dotyczących zadań dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych;
4) realizację co najmniej dwóch z następujących zadań:
a) opracowanie i wdrożenie programu, innowacji lub innych działań dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych lub innych związanych z oświatą, powiązanych ze specyfiką szkoły, w szczególności na rzecz uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi,
b) wykonywanie zadań opiekuna stażu, opiekuna praktyk pedagogicznych, nauczyciela-doradcy metodycznego,
przewodniczącego zespołu nauczycieli, koordynatora wolontariatu, koordynatora projektu, kuratora społecznego, egzaminatora okręgowej komisji egzaminacyjnej, rzeczoznawcy do spraw podręczników, a w przypadku nauczycieli szkół artystycznych – także nauczyciela-konsultanta współpracującego z Centrum Edukacji Artystycznej,
c) uzyskanie umiejętności posługiwania się językiem obcym na poziomie podstawowym, a w przypadku nauczycieli języków obcych – umiejętności posługiwania się drugim językiem obcym na poziomie podstawowym,
d) opracowanie autorskiej pracy z zakresu oświaty lub rozwoju dziecka opublikowanej w czasopiśmie branżowym lub w formie innej zwartej publikacji.

Po zakończeniu stażu należy go udokumentować w formie sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego (podobnie jak każdego roku piszemy sprawozdanie z planu pracy). Jak już wyżej wspominałam warto tak zaplanować pracę, aby móc zrealizować kryteria zawarte w rozporządzeniu, ponieważ egzaminatorów musimy przekonać, że spełniamy wszystkie wymagania, aby uzyskać awans. Dlatego też pisząc sprawozdanie koncentrujemy się na opisaniu tego co robiliśmy realizując wymogi zawarte w ust. 2 każdego z paragrafów.

Jeśli chodzi o formę graficzną planu to najczęściej spotykam się z tabelą, jednak nie jest to żaden wymóg.

Na koniec chciałabym podkreślić, że nie jestem ekspertem w tym zakresie i uważam się bardziej za praktyka psychologii niż jej nauczyciela, a obecnie pracuję z przedszkolakami i ich rodzinami.  Niestety ustawodawca nie przygotował rozróżnienia w zakresie awansu dla specjalistów (psychologów, logopedów, fizjoterapeutów) przez co wymusza na nas spełnianie powyższych kryteriów. Co czasem wychodzi kuriozalnie, ale na szczęście wymagania są na tyle obszernie opisane, że jakoś udaje się je spełnić, albo do nich dopasować.

W tym tygodniu czeka mnie egzamin na nauczyciela mianowanego, jeśli się powiedzie to podzielę się z Wami bardziej konkretnymi wskazówkami.